Dünya Uzay Haftası Kutlu Olsun!

World Space Week! Başlıktan da anlaşılacağı üzere, bu hafta nam-ı diğer Dünya Uzay Haftası! Nedir bu Dünya Uzay Haftası, neden 4-10 Ekim olarak belirlenmiş, bu haftada ne gibi etkinlikler yapılıyor? Gelin, bunlara biraz değinelim.

Bu hafta bizim alışageldiklerimizin dışında bir hafta.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1999’da 4-10 Ekim tarihleri arasında bundan sonra Dünya Uzay Haftası düzenleyeceğini duyurdu. Tarihler ise iki önemli olayın dikkate alınmasıyla belirlendi. Bu olayları ayrı başlıklar altında detaylı inceleyelim.

 

4 Ekim 1957: İlk yapay uydu Sputnik’in yörüngeye fırlatılışı

Sputnik dediğimiz aslında Rusça’da “yol arkadaşı” demek. Uzay araçlarından oluşan serinin adını böyle koymuşlar. Uzaya ilk fırlatılan yapay uydu da adını buradan alıp “Sputnik-1” denmiş. Sputnik-1, Sovyetler Birliği tarafından 4 Ekim 1957’de yörüngeye gönderilmek üzere fırlatıldı ve yörüngeye oturtuldu. Bu olay, tam da Soğuk Savaş yıllarında gerçekleşti. Bu da, ABD ve Sovyetler Birliği arasında 1957’den 1975’e kadar süren bir Uzay Yarışı’nı başlattı.

Uzay Yarışı‘nı, bu iki ülke arasındaki bir nevi teknolojik ve kültürel rekabet olarak tanımlayabiliriz. Bu ülkeler, uzayda gelişme sağlamak için bir yarışa girmiş oldular ve uzaya uydu yollamak, insan göndermek gibi eylemlerle “ilk olma çabası” içine girdiler. Sovyetler Birliği bu konudaki ilklerden birini Sputnik-1’i yörüngeye yerleştirerek gerçekleştirdi. Bu olay hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak isterseniz aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

 

10 Ekim 1967: Dış Uzay Antlaşması

Dış Uzay Antlaşması, nam-ı diğer Ay ve Gök Cisimleri Dahil Uzayın Keşfi ve Kullanımı için Devletlerin Faaliyetlerini Düzenleyen İlkeler Antlaşması. Türkiye bu antlaşmaya 2012’de katıldı. Peki, nedir bu antlaşmanın önemi? Aşağıda antlaşmanın bazı maddelerini sıraladım. Gelin, inceleyelim.

• Dış uzayın keşfi ve kullanımı tüm ülkelerin yararı ve çıkarları gözetilerek yürütülür.
• Dış uzayın keşfi ve kullanımı hususunda tüm ülkeler özgürdür.
• Dış uzay bakımından egemenlik, işgal ve benzer iddialarda bulunulamaz.
• Devletler hem yörüngeye hem de dış uzaydaki gök cisimlerine veya istasyonlarına; nükleer silah ya da diğer kitle imha silahları yerleştiremez.
• Dünya’nın uydusu Ay ve diğer gök cisimleri yalnızca barışçıl amaçlarla kullanılabilir.
• Devletler, ulusal uzay faaliyetlerinden ve bu faaliyetler esnasında verdikleri zararlardan dolayı sorumludurlar. (Kaynak: Wikipedia)

sarı: imzalayanlar

yeşil: taraflar

kırmızı: taraf olmayanlar

 

Bu iki önemli olay baza alınarak bu hafta ilan edilmiş. Öyleyse bu haftanın amaçları nedir? Bir de bunlara bakalım.

 

Dünya Uzay Haftası neden önemli?

Bu haftanın amaçları arasında önemli olarak “eğitim” mevcut. Dünyanın her yerinden insanları uzay hakkında bilgilendirmek, uzayın hukuktaki yerini onlara göstermek. Bu konuda bilgi sahibi olmalarını, kendilerini ve etraflarını geliştirmeleri açısından önemli buluyorum. Uzayın hukuktaki yerinden kastım, yukarıda değindiğim hala yürürlükte olan Dış Uzay Antlaşması’ndan farklı bir şey değildir.

İkinci olarak, bu haftanın hedefleri arasında sürdürülebilir ekonomik kalkınma için uzayın daha fazla alanının kullanılmasını teşvik etmek var. Burada asıl amaç, içinde bulunduğumuz durumun sürdürülebilir olmasını sağlamak ve geleceğe daha geniş bir açıdan bakıp, belki bazen imkansız gibi görülebilen hedeflerin yapılabilir olduğunu göstermek ve insanları bunun için teşvik etmek olur.

Üçüncü olarak, uzay programları için kamusal desteğin varlığını göstermek. Uzayda sağlanan gelişmelerin çoğu çok büyük maddi destek isteyen işler. Gerek uzay araçlarının yapılmasında rol alan parçalar, gerek bu araçların yakıtları gibi ciddi maddi destek gerektiren ihtiyaçlar. Dolayısıyla, maddi desteğe ihtiyaç olan bölümler içerisinde en geniş parçayı kaplayan alan olduğunu söyleyebilirim. Burada işin içine kamusal destek giriyor. Uzayda gelişmeler gösteren ülkelerde devlet, bu alanda gelişim gösterilebilmesi için ciddi bir bütçe ayırıyor. 

Dördüncü maddemiz olarak, gençleri bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik konusunda heyecanlandırmak. Burada eğitimden çok “heyecanlandırma” kavramı önümüze çıkıyor. Bu maddede bahsedilen aslında STEM’in ta kendisi. STEM’in önemi günümüzde de çokça fark edilmiş durumda ve bugünün gençlerini STEM’e teşvik etmek için pek çok uğraşlar mevcut. STEM hakkında yapılan araştırmaları da incelediğimizde, bunun iş dünyasının geleceği üzerinde büyük bir etkisi olabileceğini gösteriyor. Bu yüzden bu madde de büyük önem arz ediyor.

Beşinci maddemizde, uzayda ve eğitimde daha ileriye gitmek için uluslararası beraberlik için teşvik etmek var. Geçmişte yapılan uzay yarışından bahsetmiştim. Uzay yarışı, ülkeler arasındaki rekabetten doğan, soğuk savaşın bir parçasıydı. Eğer hepimiz uzay hakkında gelişmelerin yaşanmasını istiyorsak, buna ülkeler arası bir rekabet olarak değil, insanlığın ilerlemesi olarak bakmak gerekir. Bunu yaptığımızda bu maddede bahsedilen uluslararası beraberliğe erişeceğiz. Ne demişler? “Birlikten kuvvet doğar.”

Dünya Uzay Haftası etkinlikleri

Bu beş maddeyle Dünya Uzay Haftası’nın hedeflerinden bahsettik. Şimdi gelin, kısaca bu hedefleri gerçekleştirmek için dünyada neler yapılıyor, onlara değinelim.

Bu haftada, farklı ülkelerde çeşitli etkinlikler düzenleniyor. İnsanları bilinçlendirmek için çeşitli seminerler, okullarda resim, şiir, tiyatro, kompozisyon yarışmaları, planetaryum gösterileri gibi etkinlikler bunlardan sadece bazıları…

Dünya Uzay Haftası için oluşturulmuş bir platform var. Farklı ülkelerde düzenlenecek olan ülkeler bu platforma kayıt edilip nerede neler yapılıyor görmemizi sağlıyor. Aynı zamanda etkinlik düzenlemek isteyenler için güzel fikirler paylaşılıp, yönlendirmeler sağlanıyor. 2020’de nerede neler yapılıyor görmek isterseniz, sizi buradaki linkle ilgili platforma yönlendiriyorum. 

Ülkemizde de bu haftanın kutlamalarına epey önem veriliyor. Hatta 2007 yılında Birleşmiş Milletler raporunda, Dünya Uzay Haftası içinde en fazla etkinlik düzenleyenler arasında Türkiye ikinci olarak seçilmişti. Bundan dolayı Türkiye, Birleşmiş Milletler çapında Dünya Uzay Haftası resmi sponsorluğunu üstlenen 13 ülkeden biri oldu! 🙂

Uzayla ilgileniyorsanız ve daha fazla bilgi edinmek isterseniz, birbirinden ilgi çekici başlıklarla anlattığımız, güncel haberleri paylaşıp yorumlaştığımız Turkcell Zeka Gücü Uzay Bilimlerine Giriş eğitimine kayıt olabilirsiniz.

Umarım güzel gelişmeleri de beraberinde getiren bir hafta olur hepimiz için, insanlık için! 🙂

Dünya Uzay Haftası kutlu olsun!